So?an insan beslenmesinde ?zel yeri olan bir sebzedir. Taze veya kuru olarak tüketildi?i gibi son y?llarda kurutma sanayisinde i?lenerek baz? yiyeceklerin haz?rlanmas?nda da yayg?n olarak kullan?lmaktad?r.

So?an genel olarak iki y?ll?k bir bitkidir. Birinci y?l yumru, ikinci y?lda tohum olu?ur. 100 gr. So?anda 1.2 gr. Protein, 0.1 gr. Ya?, 8.9 gr. ?ekerli maddeler, 8 gr. Su, 12 gr. Kuru madde, 30 mg. Kalsiyum ve 42 kalori bulunur.

?klim ?stekleri

Bitkinin erken geli?me devresinde serin havaya gerek vard?r. Ba? ba?lama ve ba??n büyümesi i?in s?cakl???n fazla olmas? ?artt?r. Erken geli?me devresinde ortalama s?cakl?k 12,8 oC olmal?d?r. Ba? ba?lamaya ba?lad??? zaman 21 oC, ba??n olgunla?mas? i?in 24-27 oC optimum s?cakl?klar istenir. So?an bitkisi -8, -10 oC s?cakl?klara dayan?r.

Gün uzunlu?u istekleri ?e?itlere g?re de?i?ir. Erkenci ?e?itler 10-12 saat, ge??i ?e?itler i?in 13-15 saat gün uzunlu?u gereksinimi vard?r. Akdeniz sahil kesimi i?in sonbahar ekimi yap?lan yerlerde k?sa gün so?anlar? se?ilmelidir.

Toprak ?stekleri

Yeterli düzeyde bitki besin maddesi i?eren hafif topraklarda yeti?ir. Kumlu-t?nl? topraklar yan?nda humus?a zengin killi-kumlu topraklarda iyi ürün al?n?r. En uygun toprak pH’s? 6-6,5’tur.

Yeti?tirilme Tekni?i

So?an yeti?tiricili?i ü? ?ekilde yap?l?r.

1- Do?rudan tohum ekimi: ayn? vegetasyon periyodunda 5-6 ayl?k bir d?nemde ba?lar elde edilir.

2- K?ska (arpac?k) ile yap?lan yeti?tiricilik: Bu ?e?it yeti?tiricilikte 1. y?l arpac?klar elde edilir. 2. y?l bu arpac?klar ekilerek ba? elde edilir.

3- Fideyle yap?lan yeti?tiricilik: Süresi tohum ekimiyle olan y?ntemle ayn?d?r. Ayn? y?l ba? elde edilir.

Ekonomik bak?mdan en uygun y?ntem do?rudan tohum ekimiyle olan y?ntemdir. Makineli tar?m? da uygundur. Bu y?ntemle tarlada ?ok iyi toprak haz?rl??? yap?lmas? gerekir. Tarla sonbaharda 15-20 cm derinlikte i?lenir. ??lemeden ?nce dekara 2-4 ton yanm?? ah?r gübresi at?l?r. Akdeniz b?lgesi i?i tohum ekim tarihi 15 a?ustos’tan 15 ekime kadar olan d?nemdir. Ekimden ?nce toprak tava gelir gelmez yüzlek i?lenir. Toprak kültivat?r, t?rm?k ile iyice par?alan?r, sonra bast?r?l?r ve tohum ekilir. Ekim s?ras?nda 500 gr/da tohum kullan?l?r. Pn?matik mibzerle ise 200 gr/da tohum kullan?lmaktad?r. Ekim s?ras?nda toprak s?cakl???n?n 10-12 oC olmas? gerekir. Bitki s?ra aral??? 20-30 cm olmal?d?r. Bitkiler 10 cm yüksekli?e geldi?inde s?ra üzeri mesafeyi ayarlamak i?in elle seyreltme yap?l?r. S?ra üzeri mesafe 2-3 cm, iri ?e?itlerde 5 cm olmal?d?r. Yabanc? otlara kar?? da ila?l? mücadele yap?lmal?d?r.

Gübreleme

Dekardan 4-6 ton ba? so?an alabilmek i?in dekara 15 kg saf azot, 10 kg saf fosfor, 15 kg saf potasyum gereklidir. Fosforun tümü, azot ile potasyumun 1/3’ü ekimde taban gübresi olarak verilir. Geriye kalan azot ve potasyumlu gübrelerin bir k?sm? ekimden 1 ay sonra, di?er k?sm? da ba? olu?turma d?neminde verilir. Gübrelemede azotun fazla kullan?lmas? irili?i art?r?r. Ancak so?an?n i?i fazla azot kullan?m?nda kof olur, dayan?kl?l??? azal?r ve ge??ili?e neden olur.

?apalama

Dikimden ba?layarak 10-15 cm boydan sonra ot alma ve topra?? kabartma amac?yla 1. ?apa yap?l?r. Bitkinin geli?me durumuna g?re 3-4 ?apa yap?labilir.

Sulama

So?an yeti?tiricili?inde vegetasyon d?nemi i?inde yeterli ya??? varsa (450-500 mm) sulamadan da yeti?tirilebilir. Aksi halde sulama yap?lmal?d?r. En uygun sulama y?ntemi ya?murlamad?r. 1-2 sulama yeterlidir. Ba? olgunla?t?rma d?neminde sulama yap?lmamal?d?r.

Hasat

Hasattan 1-1,5 ay ?nce kuru maddenin art?r?lmas? i?in sulama kesilmelidir. So?anlar belli bir büyüklü?ü al?p yapraklar? sararmaya ba?lad??? an üst k?sm? k?r?larak yat?r?l?r. 15-20 gün sonra so?anlar?n d?? yapraklar? tamamen kurur, so?anlar s?külüp ??kar?l?r. Toprak yüzünde 5-10 gün tutarak güne?te kurutulur. So?an?n s?kümü elle ?apa kullan?larak yap?l?r. Hasat edilen so?anlar?n üst kuru saplar? kopart?l?r. Turfanda pazarlanan so?anlarda kurutma yap?lmaz.